Nieuw Atlantis, een utopisch scenario voor de Waddenkust

Nieuw Atlantis

Nieuw Atlantis wil de actualiteit signaleren, de relatie tussen mens en landschap versterken en bewoners van Friesland uitdagen om met andere ogen naar hun leefomgeving te kijken. Om dat te bereiken, realiseert Nieuw Atlantis in het Marneslenkgebied, cross-overs tussen kunst en landschap, gericht op de toekomst. Te beginnen met Landart kunstprojecten en een tentoonstelling in de Victoriuskerk in Pingjum. Ook worden daar ontmoetingen en gastoptredens georganiseerd rond leefbaarheid, klimaatverandering en biodiversiteit. Ook wordt er tussentijds verslag uitgebracht over de lopende projecten. (zie: Gouden Land)  

Waarom Nieuw Atlantis?

Net als Atlantis ooit onder de zeespiegel verdween, zo kan ook hier door klimaatverandering, vergrijzing en vermindering van het aantal inwoners het landschap veranderen en de geschiedenis en de toekomst meenemen in de golven. Het landschap is gevuld met verhalen, ervaringen, emoties, geschiedenis, herinnering. Wie ingrijpt in een landschap, dient zich ervan bewust te zijn dat je ingrijpt in de collectieve herinnering. 

Klimaat

Terug naar zee
Het Marneslenkgebied is door een 10 meter hoge dijk afgesloten van de zee. De verbinding met de zee is verbroken. Nú staan we met onze rug naar de zee.

Om de verbinding te herstellen, zullen we onze blik weer moeten richten naar de zee.

In de toekomst is het maar de vraag of we achter deze dijken kunnen blijven wonen. Om daar achter te komen, moeten we de kennis vergroten over de klimaatverandering en tot welke keuzes dit moet gaan leiden. Met een groep betrokken bewoners ontwikkelde Nieuw Atlantis een visie op het landschap. Zij lieten zich hierbij inspireren door oude verhalen van bewoners.

Van daaruit wordt nu samen met de omringende dorpen (zie: Gouden Land) onderzocht of het landschap van de Marneslenk weerbaarder, aantrekkelijker en beter afleesbaar kan worden in de toekomst. Komt er een nóg hogere dijk? Ontwerpen we nieuwe kwelders door middel van zandsuppletie ? Of laten we het land onder water lopen en verhuizen we collectief naar hoger gelegen gebieden?

Gaan we weer terug naar zee? 

Landschap 

Marneslenk en de Pingjumer Gouden Halsband
De Friese Waddenkust was tot in de vroege Middeleeuwen een getijdenlandschap en stond in open verbinding met de zee. Het was een zompig labyrint van geulen, kwelders, moerasbossen en terpen. Een aantal grote slenken deelde de kustlijn op. (de Lauwers, de Middelzee en de Marne). De Marne was een zeearm van de Waddenzee die liep van halverwege Harlingen en Zurich tot aan Bolsward. 

Na de aanleg van de eerste dijken kwam het zeewater meer en meer uit het zicht en op afstand te liggen. De Marneslenk, die Bolsward met de zee verbond, slibde langzaam dicht en werd rond 1200 ingedijkt. Hij wordt wel de ‘vergeten slenk’ genoemd. Dit gebied dat wel ‘de woestijn van Friesland’ wordt genoemd, is nooit tot Nationaal landschap verklaard, heeft een lage biodiversiteit, maar heeft wel een enorm hoge cultuur-historische waarde.

De Pingjumer Gouden Halsband werd in de 11e eeuw aangelegd om het dorp Pingjum en de omringende vruchtbare grond te beschermen tegen overstromingen van de Marne. Waarschijnlijk is het een van de eerste omringdijken van Friesland. De dijk is nog grotendeels intact. In 2019 is deze tot gemeentelijk monument verklaard. Vanuit de omringende dorpen is de Pingjumer Halsband goed te belopen.

 

Kunst 

MarneArt
Deze gezamenlijke uitdaging en kans voor de toekomst van het Marneslenkgebied, wordt ook een uitnodiging aan kunstenaars om het landschap als kunstwerk te zien. 

(zie: projecten/ MarneArt)

Kunst die het Marneslenkgebied – met de Pingjumer Halsband als grote trekker – en de vijf dorpen met elkaar verbindt. In het project MarneArt gaat kunst een integraal deel uitmaken van het landschapsontwikkelingsplan.