1. Verhalen en routes [Oer de minsken en de dyken]
Deze werkgroep heeft twee speerpunten:
A. Verhalen
Het optekenen van verhalen over het landschap en de pioniers die er leefden; Menno Simons, Grutte Pier, Jan Timmer, de terpbewoners en de monniken. Belangstellende inwoners worden uitgenodigd voor een cursus verhalen vertellen en dragen als ambassadeur bij aan de promotie van het Gouden Lân gebied.
B. Routes
Het uitzetten van routes door het landschap rondom de pioniers en de oude tramlijn. Hierbij wordt het logo van Yvonne Willems – Lokaal werk gebruikt bij bewegwijzering. De vijfhoek van Jeroen Hoogstraten wordt herkenningspunt voor extra uitleg bij bezienswaardigheden. Naast rondleidingen met een gids wordt in samenwerking met MearFryslan een app ontwikkeld die de toelichting bij bezienswaardigheden via augmented reality geeft. Om de routes breed toegankelijk te maken worden deze toegevoegd aan een of meerdere van de overdaad aan bestaande sites.
Hoogstraten wil herkenningspunten in het landschap ontwikkelen. Het moeten compacte, herkenbare vormen worden, verspreid over het gebied, die voor ‘vertraging’ zorgen. Met niveauverschillen van de vormen ten opzichte van elkaar en van het landschap, kun je als bezoeker ervaren hoe het landschap werkt. De serie herkenningspunten vormen tevens de podia waarop een verteller kan verhalen over het landschap en de historie.
2. Tentoonstellingen
In de toekomst komt er in elk van de vijf dorpen een tentoonstelling, om te beginnen met Gouden Land in Pingjum en Menno Simons in Witmarsum.
Menno Simons
De Menno Simons-expositie wil aandacht geven aan de kernwaarden van deze pionier: geweldloosheid, eigen verantwoordelijkheid, respect en zorg voor de aarde en elkaar.
Informatie, afbeeldingen en objecten rond Menno Simons worden tot leven gebracht in de tentoonstelling. Vertellers nemen bezoekers mee met inspirerende verhalen. Bovendien kunnen bezoekers met elkaar in gesprek gaan rond actuele kwesties en het thema bezinning. Met het terugbrengen van het oergraan dat verwerkt wordt in de locale molen en bakkerij “de onderneming” wordt de zorg voor de aarde benadrukt.
Locaties: Koepelkerk in Witmarsum, Oergraanveld van Menno de Vries in Witmarsum en het Schuilkerkje in Pingjum.
3. Evenementen [Belibje]
In de periode 2020-2023 worden verschillende evenementen georganiseerd:
A. Living Lab 2.
Living Lab 2 (de eerste was in 2017) bestaat uit drie afzonderlijke workshops en bestrijkt drie dagen. Welke nieuwe en andere inzichten en ideeën kunnen we samen bedenken op het terrein van:
1. Dijk van een landschap: Moeten we ruimte geven aan de zee? Moeten we de dijken ophogen? Vele perspectieven zijn er mogelijk. De dag is een voorbereiding op de essaywedstrijd, die we gaan uitschrijven voor alle bewoners uit de streek en in het hele land. Net als in 1785 (toen ook een essaywedstrijd werd uitgeschreven door het Wetterskip) worden mensen uitgenodigd mee te denken over toekomstige rol van de zeedijken, die van Zuricher Oord in het bijzonder.
2. ‘Zilte groenten uit Zurich’: Hoe kan de agrarische sector anticiperen op de verwachte gevolgen van klimaatverandering in dit gebied? Wat zijn de uitdagingen? En kunnen we die ook als kansen zien? Het Laboratorium voor Microklimaten daagt Zurich en de vier andere dorpen uit om in deze workshop op zoek te gaan naar bestaande vegetatie en te onderzoeken hoe we in het Zuricher Oord microklimaten zichtbaar kunnen maken. Waar kunnen zilte planten goed groeien en waarom? Waar is schaduw of juist veel zon en wat is het effect daarvan op de natuur?
3. Weerbaarheid en veerkracht (Resilience) van de Waddenkustbewoner. Sharon Houkema onderzoekt tijdens Living Lab 2: “Hoe verhoud je je tot de zee en elkaar in dit gebied.” Ze reageert op de plaatselijke geschiedenis van het in de Middeleeuwen verdronken klooster Vinea Domini. Op locatie zal in een hypothetische toekomst opnieuw een spirituele leefgemeenschap worden gesticht. Tijdens het Living Lab 2 wordt dit project voorbereid samen met deelnemers en kunstenaars. (zang, meditatie, dans).
B. Ode aan ‘Gouden Land’.
In alle vijf dorpen kan men een hele dag lang genieten van een informatieve kennismaking met Gouden Land. Lezingen, debat, muziek, gedichten, film wisselen elkaar af. In elk van de betrokken dorpen Pingjum, Zurich, Kimswerd, Witmarsum en Arum, wordt een twee tot drie uur durend themaprogramma aangeboden. Denk hierbij aan thema’s als mens en landschap, biodiversiteit, pioniers, klimaat en zee, verleden en toekomst. Elk dorp heeft een eigen hoofdthema. Bezoekers kopen een passe-partout en fietsen met een programma langs de dorpen, om steeds een blok of onderdeel mee te maken. In elk dorp kan men genieten van lokale producten.
C. Essaywedstrijd “Moet ik weg, of blijven?”
In 1787 schreef het waterschap een essaywedstrijd of, en zo ja hoe, de polder “Zuriger Oord” behouden zou moeten worden. Het initiatief Dijkstoel Zurich wil de plek en het bijzondere verhaal van het poldertje en haar dijken gebruiken als inspiratie om op creatieve wijze een maatschappelijke dialoog over een actueel thema met betrekking tot dijken en klimaat te voeren. Daarnaast wordt een bijzondere plek voor beleving van de zeewering gecreëerd. Een samenwerking tussen Wetterskip en lokale bewoners e.d. De wedstrijd staat open voor bewoners en scholen, voor geleerden en kunstenaars, voor iedereen. De essays kunnen literair zijn, theatraal, technisch, composities, een hartenkreet … De meest recente resultaten van de diverse essays zijn alleen in de dijkstoel te zien en te beleven. Men moet ernaartoe om het te beleven.
D. Ontmoetingsplek Gouden Land
In de Victorius kerk in Pingjum wordt de eerste ontmoetingsplaats in het gebied gerealiseerd. Drie maal per jaar wordt er met de bewoners gediscussieerd over de thema’s die in ‘Gouden Land’ naar voren komen, bijvoorbeeld: biodiversiteit, klimaat en waterbeheersing, toeristische routes door het landschap. De ontmoetingsplek in Pingjum wordt ingericht als een centrum van informatie over het gebied. Het vormt onderdeel van een totaalplan binnen de Victorius kerk.
4. Verrijking van de natuur
Om de natuur in het Gouden Lân te versterken zijn vier speerpunten gekozen
- Versterken samenwerking akkerbouw-veeteelt
- Vergroten van biodiversiteit van bermen
- Vergroten van biodiversiteit dijken en akkerranden
- Kennisontwikkeling, lokale producten en communicatie
Samenwerking akkerbouw-veeteelt
Een groep van zes jonge agrariërs gaat onder begeleiding van experts onderzoeken op welke vlakken veehouders en akkerbouwers in onze regio duurzaam samen kunnen werken. Het project wordt ondersteund door Living Lab Fryslân.
Biodiversiteit bermen
In samenwerking met de afdeling groen van de gemeente Sùdwest Fryslân wordt het beheer van de bermen aangepast. In april 2020 is bij de dorpsingangen een proefstuk ingeplant met gebiedseigen bloemen en kruiden. Op basis van de resultaten worden in de komende jaren bredere delen van de bermen verrijkt. Hierbij wordt natuurlijk bij de keuze van de kruiden en bloemen rekening gehouden met het aanpalend akker- of weideland.
Biodiversiteit dijken, weilanden en akkerranden
In samenwerking met het Wetterskip is in kaart gebracht op welke plekken het land aan de oevers van onze waterwegen toebehoort aan 1 eigenaar. Dit zijn de kansrijke stukken om biodiversiteit te vergroten omdat je daar aan 1 zijde natuurvriendelijk oeverbeleid kunt voeren. Dit houdt in dat 1 oever slechts 1x per 4 jaar gemaaid wordt – als het nodig is moeten dan distels en boompjes worden verwijderd.
In samenwerking met agrariërs worden weilanden en akkerranden verrijkt met lokale kruiden-bloemmengsels. Om geschikte gebieden te vinden is een eigendomskaart gemaakt. Voor weilanden worden kruiden en bloemen toegevoegd die een bijdrage leveren aan de kwaliteit van de melk. Voor akkerranden gaat de voorkeur uit naar eenjarige planten om het bewerken zo eenvoudig mogelijk te houden.
Kennisontwikkeling en communicatie
Samen willen we de kennis over natuur en landbouw op de scholen en in de dorpen vergroten. Deze plannen worden in het najaar van 2020 uitgewerkt.