– Herinnering aan een waddendorp –
Op 8 mei vond De Grote Blikwisseling plaats in de Victoriuskerk in Pingjum. Het werd een vruchtbare ontmoeting tussen kunst, politiek en burger, met een bemoedigende uitkomst voor de bewoners van het dorp.
Om half acht gaf Gerda Holzhaus – een van de initiatiefnemers van het project Nieuw Atlantis – de aftrap voor een viertal landschapslezingen. ‘Wanneer word je bewust van de schoonheid van het landschap’, vroeg Holzhaus zich af. En ‘Moet het dorp de regie over het landschap in eigen hand nemen?’ Zij nodigde schrijver Willem van Toorn, VVD kamerlid Aukje de Vries, directeur van Libau en ex-bouwmeester van Groningen Theo Hoek en beeldend kunstenares Anne Hilderink uit om hier elk op hun eigen wijze op te reflecteren.
De gastsprekers en lokale politici hadden eerder die middag leren kijken naar het landschap onder leiding van Willem de Haan. Hij bracht hen naar de Pingjumer Halsbân, op de grens met de voormalige Marneslenk.
In het literaire werk van gastspreker Willem van Toorn speelt het landschap een essentiële rol. In 2010 ontving de schrijver de Groeneveldprijs voor ‘zijn unieke en kritische bijdrage aan het debat over de groene ruimte’. Tijdens zijn lezing in de Victoriuskerk stelde van Toorn dat ‘het moderne stedelijk denken niet wezenlijk geïnteresseerd is in de herinneringen en ervaringen die in een(dorps)landschap zijn opgeslagen’. Volgens hem is het hoog tijd dat het platteland, het dorp, zorgvuldiger wordt onderzocht op eigen kracht, eigen cultuur, voordat er grote ingrepen plaatsvinden. ‘De tijd dat we het platteland vooral zagen als een soort tabula rasa waar de stad, de markt naar behoefte invulling aan kon geven hoort achter ons te liggen – zeker nu zo overduidelijk gebleken is dat de vrije markt ons niet gaat redden uit het moeras waar we in zijn beland. Het is hoog tijd dat we op langere termijn gaan denken.’
Tweede Kamerlid Aukje de Vries, met o.a. het Waddengebied in haar portefeuille, heeft in Den Helder ervaring opgedaan met het realiseren van economische activiteiten in kwetsbaar gebied. De Vries is van mening dat het Waddengebied één van de best beschermde gebieden in Nederland is. ‘Er is voldoende ruimte voor economische activiteiten mits de schaal ervan is aangepast aan de aard van het gebied. De Europese Commissie heeft mogelijkheden aangegeven voor groei in het kustgebied: toerisme, wellness, streekproducten, ateliers en galeries, bruine zeilvloot. Hiervan profiteert de lokale bevolking’, aldus De Vries.
Theo Hoek verdiepte zich in de vraag hoe we menselijke activiteiten kunnen afstemmen op het landschap, onder de dreiging van schaalvergroting in de landbouw en in de windenergie. ‘De basis van het leven bestaat erin verbinding te leggen met jezelf, met het dorp, met de maatschappij, met de muziek. Jij bent de beslisser van morgen. Laat zo veel mogelijk de mensen beslissen die in het gebied zelf wonen.’
In Groningen worden er huiskamergesprekken gehouden, waarin burgers, boeren, bedrijfsleven en overheid samenwerken. Doelstelling is de bescherming van het landschap en de dorpen tegen al te ongebreidelde plannen van overheid of particulieren. Anne Hilderink is initiatiefneemster van het project ‘Sint Jan te Kloosterburen’ in Groningen. Zij vraagt zich af: ‘Met hoeveel verschillende blikken kijken we naar een plek? Als je met de bestuurdersblik kijkt is Kloosterburen een krimpdorp, niet behorend tot de vijf kerndorpen van de gemeente De Marne. Dat betekent dat het dorp zich niet mag ontwikkelen. Vanuit Kloosterburen is de handschoen opgepakt en vanuit het project Sint Jan is er nadrukkelijk gekozen voor de weg van sociale en duurzame vernieuwing. Wonen, werken, zorg en cultuur dienen zodanig geborgd te worden dat de leefbaarheid in het dorp versterkt wordt.’
Onder leiding van wethouder Wigle Sinnema gingen de vier gastsprekers in discussie. Zij reageerden op twee stellingen: ‘de dorpsgemeenschap kan beter de regie voeren over het (dorps)landschap dan de gemeente’ en ‘ieder dorp heeft recht op een dorpsmolen.’ Op Aukje de Vries na bleken de sprekers het snel met elkaar eens: twee keer een volmondig ja!
Het gesprek werd voortgezet in café de Hollandse Kus, onder het genot van muzikale klanken van het Nieuw Atlantis Trio (Bob Driessen, saxen; Kees de Groot, gitaar; Oeds Bouwsma, contrabas, en als speciale gast Hans Wijnbergen op sax), drie Pingjumer zangeressen (Saskia Hiemstra, Lucia Bazzano, Sarah Sötemann) en een mini-expositie van Fred Thoolen en Stefan Belderbos.
Nieuw Atlantis dankt alle gasten en belangstellenden voor een geslaagde Blikwisseling. Wie meer wil, is welkom bij de laatste Blikwisseling van dit seizoen op 26 mei op de zolder van Werkplaats Waddenwyn. Houd de blog in de gaten voor meer informatie. Heb je ideeën of vragen voor Nieuw Atlantis? Stuur dan een mail naar info@theamus.nl. We komen graag met je in contact.